RenaBalzan

Balzan twieldet is-Siġġiewi fl-1946. Bdiet l-istudji tagħha fl-Università ta’ Malta u kisbet Baċellerat fil-Farmaċewtika. L-interess tagħha fil-ġenetika beda mill-ktieb The Double Helix (1968) ta’ Watson, u minn hemm bdiet il-vjaġġ tagħha f’dan il-qasam fl-Università tal-Istat f’Milan, fejn speċjalizzat fil-Ġenetika Applikata. Imbagħad kompliet l-istudji tagħha b’Dottorat fil-Bijoteknoloġija/Bijoloġija Molekulari fl-Università ta’ Cranfield fir-Renju Unit.

L-ewwel pubblikazzjoni tagħha, Ilwien Moħbija (1973) kienet ġabra ta’ poeżiji u novelli. Balzan imbagħad kitbet erba’ rumanzi u kienet il-koawtriċi ta’ żewġ antoloġiji oħra tal-poeżija – Turġien (1983) u Alfa (2000). Il-poeżija ta’ Balzan ġiet tradotta għall-Ingliż, għall-Franċiż, għat-Taljan u għall-Ġermaniż. Il-poeżija tagħha hija friska u spontanja, li sservi ta’ polz ta’ ispirazzjoni.

Tliet xogħlijiet partikolarment importanti għal Balzan huma: Il-Ħolma Mibjugħa (1982), Ilkoll ta’ Nisel Wieħed (1987) u Fiż-Żifna tal-Ibliet (1995). F’ħafna xogħlijiet tagħha wieħed isib esplorazzjoni ta’ ambjenti li jitgħaqqdu flimkien – il-fiżiku, il-psikoloġiku u l-politiku. Il-Ħolma Mibjugħa hija storja fuq l-imħabba mxekkla mill-ambizzjoni u l-poter. Hemm forzi li jiżnu l-importanza tal-imħabba u ż-żmien, u dawk li jistaqsu jekk l-imħabba hijiex kapaċi ssalva tul is-snin. Ilkoll ta’ Nisel Wieħed huwa l-vjaġġ psikoloġiku ta’ tifla li trabbiet man-nanniet tagħha. Huwa essenzjalment ittra twila lil nannuha li, bħalha, iħobb ifittex u jiskopri, anki lilu nnifsu. Ir-rabta ta’ bejniethom tegħleb il-“fruntiera” li hi l-mewt, u tisfida lill-qarrejja biex jagħmlu l-istess. Il-ktieb ġie tradott għall-Ingliż minn Antoinette Pace bħala Bonds in the Mirror of Time (2014). Fir-rumanz Fiż-Żifna tal-Ibliet, Balzan tistaqsi liema huma l-forzi u l-kuntesti li jagħġnuna, jibdluna, jinfluwenzaw id-deċiżjonijiet tagħna, u sa fejn jaffettwana verament l-isfond tagħna. Hija tirrakkonta l-istorja ta’ żagħżugħa hija u ssir mara, u tiżvela mumenti fejn il-qarrejja jagħrfu kif wieħed jista’ jirreaġixxi u jirrispondi għal diversi ċirkustanzi u kuntesti b’modi differenti.

Hemm dan is-sens intiż għat-tagħlim, għall-esplorazzjoni u għall-iżvilupp fil-kitbiet ta’ Balzan; ħsieb intrinsiku li wieħed dejjem jibqa’ student tal-ħajja, u fil-ħajja dejjem jibqa’ student. L-irwol tan-nisa fis-soċjetà – id-dar u x-xogħol – li dejjem jevolvi, huwa ta’ interess kbir u huwa wieħed mit-temi ewlenin flimkien maż-żmien, in-natura u l-umanità. B’dan il-mod, ir-rumanzi tagħha jesploraw id-dinja li dejjem tinbidel, il-konsegwenzi tal-femminiżmu u l-kwistjoni dwar kif wieħed jista’ jaffaċċja u jaddatta għal realtajiet ġodda.

F’dan is-sens, il-qarrej jaf iħoss l-isfond xjentifiku ta’ Balzan jitniffes bejn il-linji u jnixxi għal fuq il-paġna. Iż-żewġ passjonijiet tagħha jirrikjedu l-kreattività, il-perseveranza, il-paċenzja u forsi anke sens ta’ inizjattiva – u hija din l-impressjoni li nieħdu ta’ Balzan mill-kitbiet tagħha – mara li qed tfittex bilanċ bejn iż-żewġ dinjiet li qed tiġi esposta għalihom u li wkoll qed tgħix fihom.

Fl-2021 Rena Balzan ingħatat il-Premju għall-Kontribut Siewi fil-Qasam tal-Kotba u l-Letteratura mill-Kunsill Nazzjonali tal-Ktieb.