ĠużèStagno

Stagno jaf il-vjaġġ tiegħu fil-kitba lill-għalliem tal-Ingliż tiegħu Henry Holland, li huwa wkoll poeta. Fl-2001, daħal fix-xena permezz tar-rumanz Inbid ta’ Kuljum, u segwa dan b’rumanz ieħor, Xemx, Wisq Sabiħa. Iż-żewġ rumanzi kienu ppubblikati minn Minima Publishers, li llum magħluqa. Kienu rumanzi li ħolqu kontroversja minħabba l-użu tal-lingwa vulgari, sa dak iż-żmien rarità fil-letteratura Maltija. Il-għagħa dwarhom kienet mogħtija aktar in-nar mill-preżentazzjoni ta’ Stagno nnifsu bħala kittieb ribelluż, l-enfant terrible tal-letteratura Maltija, li ma jibżax jikkritika awturi oħrajn u xogħolhom.

Il-korp ta’ xogħol ta’ Stagno huwa pjuttost awtobijografiku, li jispira ruħu minn ambjenti u karattri li jirriflettu ħajtu, u l-esperjenzi personali bħall-isfidi u l-frustrazzjonijiet ta’ xi ħadd b’talent intellettwali fil-klassi tal-ħaddiema Maltija. Stagno jevita li jirromantiċizza l-isfond tiegħu f’din il-klassi, u jirrikonoxxi li fuq kollox is-sitwazzjoni hija dovuta għaċ-ċirkostanzi tat-twelid imżewġa mad-deċiżjonijiet li jittieħdu fil-kors tal-ħajja. Huwa għalhekk li Stagno japprezza x-xogħol tal-attur Taljan Paolo Villaggio, li l-preżentazzjoni pikareska tal-klassi tal-ħaddiema tiegħu hija kemm komika kif ukoll satirika.

L-istejjer ta’ Stagno, bl-attenzjoni għad-dettall tiegħu, iservu bħala kwadrett ta’ perjodu partikolari, li jippermettu lil dawk tal-ġenerazzjoni tiegħu biex jirrelataw magħhom. Ngħidu aħna, f’Ramon u ż-Żerbinotti, Stagno jipprovdi ritratt straordinarjament preċiż ta’ adolexxenti Malti fid-disgħinijiet, fih idaħħal ditti speċifiċi u riferenzi mill-kultura pop ta’ dik l-era.

Stagno laħaq l-apiċi tal-karriera tiegħu bir-rumanz soċjopolitiku u satiriku What Happens in Brussels Stays in Brussels (2013), li jdur ma’ Gustav, ġurnalist ċiniku li jingħaqad ma’ grupp ta’ turisti fi żjara lejn il-belt kapitali tal-Belġju organizzata minn partit politiku lokali. Brussels huwa addattament modern ta’ Ulied in-Nanna Venut fl-Amerka (1930-31) ta’ Juann Mamo li jsegwi grupp ta’ ċittadini Maltin mill-klassi tal-ħaddiema li jittantaw xortihom fl-Amerika. Bħal Mamo, Stagno ma joqgħod lura xejn milli jikxef l-insularità distruttiva, l-opportuniżmu u l-konservattiviżmu fil-qalba tal-ġlidiet tagħhom. B’mod metikoluż, Stagno jaqbad il-vernakular, il-mod ta’ ħsieb u l-imġiba tal-karattri tiegħu. Ħafna mill-kritika fl-isfond tiegħu tinsab fil-wegħda falza li l-dħul ta’ Malta fl-Unjoni Ewropea se tibdel b’xi mod l-mentalità fissa tal-Maltin. Il-vjaġġ ta’ Gustav la jifdih u lanqas jibdlu; sempliċiment jagħmlu aktar konxju tal-limiti psikoloġiċi tiegħu imma fl-aħħar mill-aħħar ma jieħu ebda azzjoni biex jindirizzahom.

Bħalissa, Stagno estenda s-sabbatiku li impona fuqu nnifsu mill-kitba u huwa assorbit f’passjoni oħra tiegħu: il-kollezzjoni u l-fotografija tat-tokusatsu Ġappuniżi u l-ġugarelli kaijū.